Bihotzekoak eman zigunean

Xabiri

Zergatik bukatu da? Zergatik une gozoenean, baina nola liteke orain? Honela pentsatu zuen hark bere maitearekin utzi zuenean. Ez zuen atsekabez ulertzen maitasunez gainezka egiten zuen momentu horretan bertan bikote harreman hura amaitzea. Bere neska inoiz baino gehiago maite eta desiratzen zuenean eta gauak maitaleenak direla pentsatuz lo hartuta bizirik sentitzen zenean. Ia deskantsatzeko beharrik gabeko energia beteak hilezkor irensten zuela. Barrenean iltzatuta zuen onenean zegoen bikotea hiltzearen frustrazioa. Amaigabea zela sentitzen zuen istorio hori, ezinezko talka batean, bukatu egin behar zen errealitate mingarria. Nola itzali ordea, irratia off zegoelarik ere, amatatu ezin zitekeen maitasun-uhina?

Horiek sentitu zituen AEBetako hauteskundeak Donald Trump-ek irabazitako astean eta Leonard Cohen musikari kanadiarra zendutako egunetan. Zalantza izpirik gabe, ongiak eta gaizkiak edo egiak eta gezurrak, borroka hura sekula amaituko ez zutela pentsatzera eramaten zintuzten egunetan. Orduan maitasuna eta gorrotoa zein antzekoak diren konprobatu zuen. Negarra eta algara nola nahaspilatzen ziren jasan zuen amorruz. Arrazoia eta zoramena edo haurtzaroa eta heldutasuna hari fin batek banatzen zituela iritsi zitzaion ziurtasunez. Zer ziren laguntasuna eta bakardadea? Eta asperdura eta genialitatea? Osasunaren eta gaixotasunaren arteko muga antzuek ez al zuten bere nerbio ahulekin burlati jolasten egun horietan? Finean, ezin zuen onartu bizitza eta heriotza senar-emazteen gaueko larrujotze bat zela. Era kupidagabe eta gordinenean, bata ezin dela bestea gabe izan bi muturrez hitz egiten ari garenean.

Bizitza hain zen ederra hori gertatu baino lehen, pentsatzen zuen. Dena nuen, zoriontsu nintzen. Ezinegonaren kontsolamendu bila noraezean abiatu zen kalera larunbat euritsu hartan. Zurriolako zubia gurutzatu zuen eta gris koloreko Donostiaren edertasunak min egin zion barrenean. Hala eta guztiz ere, munduak polit jarraitzen zuelako. Victoria Eugenia antzokia ezkerraldean utzi eta Hontza liburu-dendan geldialdia egin zuen. Obra klasikoen atalera jo zuen zuzenean eta Anna Karenina eskuetan hartu zuen. Ameslari, Mosku eta San Petersburgo lotzen zituen trenbidea mirestu zuen maitasun istorio tragiko baten lekuko moduan. Nolabait, hil berri zen bere istorio propioaren analgesiko bila. Eta jarraian Anna Karenina-ren irakurle bat etorri zitzaion burura. Muriel Barbery-ren La elegancia del erizo liburuko protagonista, alegia. Duela aste batzuk bera bezala, bizitzaren gailurrean zegoen emakume hura. Altura horietan inoiz baino eroso eta baikorrago zegoen bizitzaren zapatetan, gogoratzen zuen. Iritsi zena iritsi zen arte.

Eta zergatik desagertu behar zuen bere maiteak hain justu orduan bere bizitzatik? Zurrunbilo pentsalari honek hartzen zion barrena behin eta berriz. Liburu-dendatik atera zen mugimendu eta aire beharrean. Saminez izoztuta zuen bihotza bezala, elurtuta ikusi nahiko zukeen une batez Donostia euritsu hura. Elurrak bederen penak tapatuko zituela pentsatuta. Kalean barrena, larunbateko shopping saio baten ostean, kirol-denda handi batetik jendea zein pozik ateratzen zen ikusi zuen. Zoriontsu ziruditenek injustiziaz betetako nahigabea pizten zioten. Eta kirolariek erakusten dizkiguten lezioak gogoratu zituen jarraian. Eutsi gogor eta hil zaitez garaipenean! Hobeto luzaroan bizitako ardia baino, bizitza laburra izan duen lehoia izatea. Eta jakina, bere neskarekin izandako harremana oihan basati bateko lehoi batekin parekatuko zuen zalantzarik gabe, esaten zuen bere baitan. Hotzak jota, bidea jarraitu zuen berriro etxerantz eta taberna batean gizon bat ikusi zuen txanpain kopa bat edaten. Edari horren zaporea sentitu zuen mingainean eta bere aroma pizgarria sudurrean. Baina bera ez zegoen ospakizunetarako, nostalgian itotzeko baizik. Txanpainak beste usain bat desiatuarazi zion deseperazioz: pinuarena. Izan ere, egur mota horrek, perfume baten ferekak bezala, bere maitearen etxearen ondoko zerrategia gogorarazten zion. Bere neskaren bila joaten zeneko momentua, alegia. Horregatik, maite eta gorroto zuen pinu usaia, bere neskaren ilearena bezala.

Zeruak malkoak igorriko balitu bezala ari zuen euria, baina hondartzara jaistea erabaki zuen. Hondarra bigun zegoela, bere neska ohiaren silueta ikusi zuen maiteminez. Euri tantek aterkia kolpatzen zuten eta itsasotik zetorren kresalak bere pentsamendua garbitzen zuela sinestarazten zion. Bat batean itsasoaren hotsarekin telefonoaren musika iritsi zitzaion belarrietara. Nor ote zen? Ez zuen inorren deirik espero. Inozo bat bezala, Laura izatea desiatu zuen bere barren guztiarekin. Uneoro buruan zuen emakumearen ahotsa. Baina ez zen Laura, bere lagun bat baizik. Bihotzaren taupadak eztarrira igo zitzaizkion ahots ilun hura entzutean. Berri txarra zuela esan zion lagunak negar zotinka. Euren lagun Xabierri bihotzekoak eman ziola. Eta bere heriotzak ez zuela bueltarik.

Larunbata zen, bizitza jan eta edateko eguna. Bere gaua eta eguna larunbatero bezala, carpe diem, pasioz irentsi eta xurgatzekoa. Xabierren barre algara etorri zitzaion pentsamendura telefonoa eskegi bezain pronto. Beti gogoratuko zuen algara kutsakorra, bizitza maitatzera dei egiten zuena. Olatuen talken artean, shock hartatik irtetzen laguntzen ez zion zama ikaragarria sentitu zuen bizkarrean. Eta orduan, beste olatu grinatsu baten astindua bere aurpegian imajinatuz, dena argi baino argiago ikusi zuen. Xabier bazijoan bat batean bizitzatik. Hainbeste gozatzen ari zen bizitza horretatik bertatik. Momentu onenean zegoelarik, zoriontsu. Eta mina ekidin ezinda, Laurarekin izan zuen harremanaren bukaera ulertuarazi zion heriotza tamalgarriak. Adio baten zeremonia bikoitza zen hondartzako paisaje hura laino beltz artean. Xabierren agurra eta Laura, bere maitearena. Biei bizitzaren zapore gozoenean despeditzea tokatzen zitzaien. Xabierrek dena zuen hil zenean, gure harremanak bezala. Erdi hilik bizi diren asko ez bezela, bizirik harrapatu gaitu heriotzak. Bizirik, esan zuen. Bai, bizitzaren maitaleak ginen. Gozatu dugu azken egunera arte. Baina bihotzekoak eman digu, maitea, bihotzeakoak eman digu. Gaur, hondartzan honetan, hemen. Bizirik hil gara, baina. Bizirik hil zara, Xabier.

Argazkia: Jean Gaumy.   

Corriendo en Nueva York

San Sebastián será un año más el epicentro de corredores, patinadores y dignos discapacitados ejemplares este domingo. Llega la carrera Behobia-San Sebastián en su 52ª edición y será casi un deber calzar unas zapatillas deportivas en el caso de querer dar un paseo por la ciudad durante el fin de semana de la famosa prueba. Me refiero a que si no lo haces llamas la atención en bares o restaurantes abarrotados de corredores que nos visitan estos días con su atuendo deportivo.

Como bien saben los donostiarras, la ciudad está tomada por deportistas que quieren correr la famosa carrera popular que parte de Behobia (Irún) y llega a Donostia. El recorrido tiene dos subidas importantes (Gaintxurizketa y el alto de Miracruz) y consta de 20 kilómetros. El éxito de las inscripciones, aunque ha bajado este año, refleja que la carrera se ha convertido en eso: la carrera. Correr la Behobia es algo más que participar en una multitudinaria sesión de running colectivo. Diríamos que se parece más a una sudorosa peregrinación repleta de devotos con deseos, retos, sueños u homenajes asociados a la carrera. Haber hecho la Behobia se ha convertido en algo por lo que sentirse orgulloso. Pero si ampliamos fronteras y hablamos de carreras internacionales es inevitable no mencionar el Maratón de Nueva York que recientemente se ha celebrado en la Gran Manzana y que casi coincide con nuestra pequeña pero querida Behobia.

La cadena Eurosport estaba emitiendo la repetición del maratón de la ciudad de los rascacielos. Me encontraba en el gimnasio pedaleando en la bicicleta estática cuando apareció ante mis ojos la corredora keniata que se había escapado en el kilómetro 21 de sus rivales cogiendo ventaja de 3 minutos. Su dorsal la bautizaba como Keitany y parecía un veloz animal azabache a la caza de su presa urbana. La intrépida e imparable Keitany daba unas combativas zancadas en el asfalto de Nueva York mientras mis piernas hacían girar los pedales de la bicicleta como podían. Las dos sudábamos y mi pensamiento estaba a la vez en Donostia, a la vez en Nueva York. Lo cierto era que el maratón ya había acabado, sin embargo, mi fascinación acababa de empezar. Estaba aquí y allí. Mis oídos además estaban escuchando la eléctrica Empire State of Mind cantada por Jay-Z y Alicia Keys y era difícil no tener ganas de estar en Manhattan con esa canción, que es a la vez homenaje a esa gran ciudad, acompañada por esa retransmisión del maratón. A ritmo de rap Nueva York era la jungla donde no había nada que no pudieras hacer. Y Keitany lo sabía bien porque no había nadie que la pudiera coger, nadie que la pudiera parar. El escritor y corredor japonés Haruki Murakami, que en su día escribió sus memorias en aquel De qué hablo cuando hablo de correr (exponiendo que el correr fue su gran escuela para escribir) debía de ir también entre aquella multitud que lideraba como mujer Mary Keitany, de 34 años.

Y yo pedaleaba y corría con la keniata. Imaginaba escuchar los gritos de ánimo de la gente e intentaba meterme en la mente de aquella imponente mujer que lo podía todo. Deseaba ser ella por un instante. Salir de mi cuerpo y meterme en sus zapatillas. Todos la (¡y me!) vitoreaban. La pista de la carrera era una fortaleza neoyorkina conquistada majestuosamente por Keitany que me hacía engullir junto a ella los kilómetros a la vez en solitario en Donostia, a la vez acompañada por la multitud en Nueva York. Y por fin, jubilosamente entre edificios imposibles de alcanzar con la vista llegamos juntas a la meta. Mary Keitany se consagraba (¡conmigo!) como la ganadora del maratón por tercer año consecutivo con un tiempo de 2 horas 24 minutos y 26 segundos. Y cómo escasean, por desgracia, esos ánimos en la vida diaria, pensaba en el gimnasio. La gente que me animaba pasando por Central Park no lo hacía en Donostia, encima de la bicicleta. Tristemente, no sé por qué extraña razón perdemos esa capacidad de conectar con la lucha del otro, de salir de nosotros mismos para ser otro, cuando ciertamente esa batalla no es deportiva. En este sentido, el deporte no solo se presenta como escuela de sacrificio o superación, sino también de empatía con el que sufre.

La gente animaba en Nueva York y animará en Donostia el domingo que viene. Y ejerceremos esa empatía deportiva que bien podría trasladarse también un poco más a la cotidiana, a las conquistas de todos los días. Los griegos comprimían esa llamada a la empatía en una sabia frase: “sé amable, pues cada persona con la que te cruzas está librando su ardua batalla”. La gente –como tú y yo- ha venido al mundo a luchar y, ay, estamos todos tan necesitados de ánimos que nos encanta escuchar venga, vamos, lo tienes, sigue, tú puedes, ¡sí!    

Fotografía: Jean Gaumy.